توسط: گرایش های مهندسی صنایع چه مواردی را شامل می‌شوند؟ اولین سوالی است که در زمان انتخاب رشته پس از کنکور برای دانش آموزان و در گرایش‌های بالاتر، برای دانشجویان پیش می‌آید احتمالا همین سوال است. در یک نگاه کلی مهندسی صنایع رشته‌ای چند وجهی‌تر نسبت به دیگر انواع مهندسی‌هاست. این رشته با دید بهبود فرآیندها در فضاهای صنعتی ابداع شده و در نهایت باعث کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و بهبود سیستم‌های پیچیده می‌شود.
از آنجایی که نیازهای صنعت بسیار گسترده و متنوع شده‌اند، انواع گرایش مهندسی صنایع برای پوشش موضوعات مختلف تدریس می‌شوند. در این مقاله قصد داریم راهنمای کاملی درباره هر گرایش و دروس تخصصی آن ارائه کنیم تا بتوانید مسیر تخصص و حرفه‌ای‌تر شدن را بهتر پیگیری کنید.
گرایش های مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی
یکی از انواع رشته‌های مهندسی که طرفداران بسیار زیادی در بین دانشجوها دارد، مهندسی صنایع است. دانش آموزان پس از دادن کنکور کارشناسی می‌توانند با گرایش‌های مختلف مهندسی صنایع وارد این رشته شوند.
- مهندسی صنایع و گرایش ایمنی صنعتی
- مهندسی صنایع و گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستم‌ها
- مهندسی صنایع و گرایش تولید صنعتی
- مهندسی صنایع و گرایش تکنولوژی صنعتی
البته همانطور که می‌دانید معمولا در مقطع کارشناسی دانشجویان تفاوت خاصی بین این 4 گرایش نمی‌بینند؛ زیرا در نهایت 15 واحد آن‌ها با یکدیگر متفاوت خواهد بود. دانشجویان مقطع کارشناسی رشته مهندسی صنایع موظف‌اند در مقطع کارشناسی 142 واحد پاس کنند.
از 142 واحد تعیین شده، درصد زیادی از دروس و واحدها بین دانشجویان گرایش‌ها یکسان تعریف شده است. البته گرایش مهندسی صنایع و گرایش ایمنی صنعتی یکی از گرایش‌هایی است که بیشترین میزان تفاوت واحد را با دیگر دروس دارد.
| دروس پایه کارشناسی | دروس اصلی و تخصصی |
| ریاضی 1 | اقتصاد عمومی 1 |
| ریاضی 2 | اقتصاد عمومی 2 |
| معادلات دیفرانسیل | اصول حسابداری و هزینه یابی |
| فیزیک 1 | مدیریت و کنترل پروژه |
| فیزیک 2 | ارزیابی کار و زمان |
| آزمایشگاه فیزیک 1 | طرح ریزی واحدهای صنعتی |
| آزمایشگاه فیزیک 2 | کنترل کیفیت آماری |
| برنامه نویسی کامپیوتر | تئوری احتمالات و کاربرد آن |
| محاسبات عددی | جبر خطی |
| – | آمار مهندسی |
| – | OR 1 |
| – | OR 2 |
| – | اصول مدیریت و تئوری سازمان |
| – | نقشه کشی صنعتی |
| – | مبانی مهندسی برق |
| – | آزمایشگاه مبانی برق |
| – | اقتصاد مهندسی |
| – | برنامه ریزی و کنترل تولید و موجودیها 1 |
| – | برنامه ریزی تولید |
| – | اصول شبیه سازی |
| – | پروژه |
کارشناس برنامه‌ریزی تولید، کارشناس کنترل کیفیت، تحلیلگر داده‌های صنعتی، برنامه‌ریز زنجیره تامین، مدیر پروژه‌های صنعتی، مدیریت منابع انسانی و مالی، مهندس تولید، مدیر ایمنی و بهداشت و در نهایت مدیر محصول برخی از مشاغل مرتبط با رشته مهندسی صنایع هستند.
گرایش های مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی ارشد
در مقطع ارشد، رشته مهندسی صنایع به چندین گرایش تخصصی تقسیم می‌شود. هر گرایش تمرکز خاص خود را دارد و دانشجویان بر اساس علاقه‌مندی‌ها، توانایی‌ها و اهداف شغلی خود یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کنند. برای معرفی گرایش های ارشد مهندسی صنایع درباره میزان سختی آن در قبولی کنکور ارشد هم صحبت خواهیم کرد. اما گرایش‌ها به ترتیب شامل:
گرایش بهینه‌سازی سیستم‌ها
حتما با اسم این رشته از گرایش های ارشد مهندسی صنایع آشنا هستید. یک دانشجوی فارغ التحصیل شده از این گرایش توانایی بسیار زیادی برای حل انواع چالش‌ها در سازمان دارد. اما چطور؟ از همان زمان کنکور ارشد دانشجویان داوطلب دروس تخصصی بیشتری را باید مطالعه کنند.
همچنین دروس دانشگاهی گرایش بهینه‌سازی در مقطع ارشد، مهارت‌های بهینه‌سازی، برنامه ریزی تولید و مدیریت پروژه را به دانشجویان آموزش می‌دهد. در یک کلام سیستم‌های پیچیده در این رشته با استفاده از مدل‌های ریاضی تحلیل و بهیه‌سازی می‌شوند. به علت تعداد زیادی از مهارت‌ها که برای تخصص در این رشته مورد نیاز است، معمولا این گرایش به عنوان سخت‌ترین گرایش مهندسی صنایع شناخته می‌شود.
| دروس کلیدی گرایش بهینه‌سازی سیستم‌ها |
| اقتصاد مهندسی پیشرفته |
| طراحی سیستم‌های صنعتی |
| سیستم‌های صف |
| روش‌های آماری |
همانطور که می‌دانید، در بازار کار امروز اگر دانشجوی مهندسی مهارت‌های نرم و سخت مرتبط با رشته خود را داشته باشد، احتمال کمی دارد که بدون شغل بماند. در نتیجه اگر دانشجو دروس رشته خود را به خوبی بلد باشد، می‌تواند در مشاغلی مانند تحلیلگر سیستم‌های تصمیم‌گیری، مشاور بهینه‌سازی عملیات و پژوهشگر در حوزه مدل‌سازی ریاضی کار کند.
گرایش مدیریت مهندسی
یکی دیگر از گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، رشته مدیریت مهندسی است. ترکیب دانش فنی مهندسی با مهارت‌های مدیریتی برای هدایت پروژه‌ها و تیم‌ها می‌تواند به سازمان در در رسیدن به اهداف تولیدی و مالی کمک کند.
| دروس تخصصی رشته مدیریت مهندسی |
| تئوری تصمیم‌گیری |
| مهندسی سیستم |
| مهندسی مالی |
| برنامه‌ریزی زنجیره عرضه |
| پیش‌بینی و سری‌های زمانی |
| برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه |
| مدیریت نوآوری و فناوری |
| مدیریت کیفیت جامع |
| مدیریت منابع انسانی |
| بازاریابی |
دانشجویان این رشته در شرکت‌های خدمات مهندسی و فناوری در پوزیشن مدیر پروژه صنعتی، مشاور مدیریت و مدیر واحد مهندسی در سازمان‌ها می‌توانند فعالیت کنند.
گرایش لجستیک و زنجیره تامین
گرایش لجستیک و زنجیره تامین، فرآیندهای تولید یک محصول از مرحله خرید مواد خام تا تحویل کالا به مشتری را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهد. در این گرایش دانشجویان با نحوه مدیریت تمام مشارکت‌کنندگان داخلی و خارجی در مراحل مختلف آماده‌سازی محصول، آشنا می‌شوند.
| دروس تخصصی گرایش لجستیک و زنجیره تامین |
| طراحی سیستم‌های صنعتی |
| اصول و مبانی لجستیک و زنجیره تامین |
| تجزیه، تحلیل و طراحی سیتم‌های لجستیکی |
| فناوری اطلاعات |
مدیر زنجیره تامین، تحلیلگر لجستیک و برنامه‌ریز تامین کالا، مدیریت موجودی، برنامه ریزی عرضه و تقاضا و بحث‌های قراردادهای حمل و نقلی فعالیت کنند.
گرایش سیستم‌های کلان
تحلیل کلان‌نگرانه روی سیستم‌های اجتماعی، اقتصادی و صنعتی جامعه، توضیح مختصری است که درباره این مورد از گرایش های ارشد مهندسی صنایع می‌توان ارائه کرد. گرایش‌های تخصصی مهندسی صنایع معمولا کاربردهای زیادی در مدیریت کلان جامعه و کشور دارند.
| دروس تخصصی گرایش سیستم‌های کلان |
| برنامه ریزی ریاضی |
| اقتصاد سنجی |
| اقتصاد کلان پیشرفته |
| شبیه سازی کامپیوتر |
دانشجویان فارغ التحصیل این گرایش در تمام موقعیت‌های شغلی مرتبط با برنامه ریزی انواع سیستم‌های کلان در جامعه مانند سیستم‌های برق رسانی، آب و فاضلاب، ارتباطات، توزیع بنزین و باقی موارد حضور داشته باشند. مشاور سیاست‌گذاری صنعتی، پژوهشگر کلان‌سیستم‌ها و تحلیلگر برنامه‌ریزی راهبردی نمونه‌ای از این مشاغل خواهد بود.
گرایش مهندسی مالی
این رشته یکی از کارآمدترین رشته‌ها بین گرایش های مهندسی صنایع محسوب می‌شود. علت این موضوع این است که گرایش مهندسی مالی با تحلیل‌های مالی و ریاضی که ارائه می‌کند، در کاهش ریسک و انتخاب سرمایه‌گذاری‌های پربازده‌تر کمک می‌کند. تحلیل و مدیریت سرمایه در صنایع یکی از مشکلات عمده‌ای است که باید در دنیای تجارت امروز رفع شود.
| دروس تخصصی گرایش مهندسی مالی |
| فرآیندهای تصادفی |
| اصول مهندسی مالی |
| مدل های انتخاب سبد سرمایه گذاری |
| تصمیم گیری با معیارهای چندگانه |
تحلیلگر مالی در شرکت‌های مهندسی، مشاور سرمایه‌گذاری صنعتی، مدیر بودجه در پروژه‌های بزرگ مشاور در بانک‌ها و فعال در بازار سرمایه برخی از مشاغل مرتبط با این رشته هستند.
سایر گرایش‌ها
برخی دیگر از گرایش‌ها وجود دارند که ممکن است طرفداران کمتری داشته باشند، اما با توجه به رشد نیاز جامعه در این زمینه‌ها، احتمالا آینده خوبی داشته باشند.
- مدیریت پروژه: تمرکز بر کنترل و هدایت پروژه‌ها در ابعاد مختلف دارد. در این رشته دانشجو با مدیریت پروژه‌های صنعتی از زمانبندی، برنامه ریزی و کنترل هزینه‌ها تا مدیریت ریسک و قراردادها آشنا می‌شود.
- کیفیت و بهره‌وری: تمرکز بر بهبود مداوم فرآیندها و ارتقای کیفیت وظیفه یک فارغ التحصیل از رشته مدیریت کیفیت و بهره‌وری است.
- سیستم‌های اطلاعاتی: در این رشته به دنبال تحلیل، طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی در صنایع هستیم. انواع سیستم‌های اطلاعاتی باید در سازمان اجرا شود تا اطلاعات به درستی طبقه بندی و مدیریت شوند. فارغ التحصیل این گرایش باید در پوزیشن‌هایی مانند تحلیلگر سیستم، مدیر فناوری، کارشناس امنیت و بایگانی داده‌ها فعالیت کند.
در نهایت گرایش های مهندسی صنایع همگی کانسپت‌های شبیه به هم دارند و تنها تفاوت در برخی از مفاهیم کلی است. معمولا فارغ التحصیلان این رشته اگر دانش تئوری را با مهارت‌های عملی ترکیب کنند، نتیجه خارق العاده خواهد شد.
حال که با گرایشات مختلف صنایع در مقطع ارشد آشنا شدید، میتوانید در مقاله بهترین گرایش های مهندسی صنایع ببینید کدام رشته‌ها، متناسب با هدف شما از ادامه تحصیل، بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. بهترین گرایش صنایع از نظر بازار کار، از نظر سختی تحصیل و بهترین گرایش برای مهاجرت، همگی در این مقاله معرفی شده‌اند.
گرایش های مهندسی صنایع در مقطع دکتری
در مقطع دکتری، تمرکز بیشتر روی پژوهش‌های عمیق و میان‌رشته‌ای است. گرایش‌ها معمولا بر اساس زمینه‌های تحقیقاتی اساتید و نیازهای صنعتی تعریف می‌شوند. در نتیجه گرایش های دکتری مهندسی صنایع بسیار نزدیک به گرایش های رشته مهندسی صنایع در کارشناسی و یا ارشد خواهد بود. برخی از این رشته‌ها شامل:
- سیستم‌های بهینه‌سازی پیشرفته
- مدل‌سازی سیستم‌های اجتماعی-اقتصادی
- سیستم‌های سلامت
- آینده‌پژوهی صنعتی
- آینده پژوهی
- تصمیم‌گیری در شرایط عدم قطعیت
- کیفیت و بهره‌وری
- مدیریت پروژه
- مدیریت مهندسی
- مدیریت لجستیک و حمل و نقل
همانطور که می‌دانید تحصیل در مقطع دکتری در بسیاری از کشورهای خارج از کشور همراه با بیزینس و درآمدهای میلیون دلاری معنی پیدا می‌کند. درنتیجه تنها با این دید که دکتری را به عنوان سرگرمی بخوانید، تصمیم‌گیری برای انتخاب زمینه فعالیت و پژوهش نداشته باشید.
همچنین زمانی که مدرک تحصیل و پژوهش در گرایش های دکتری مهندسی صنایع را داشته باشید، به عنوان یکی از افراد تاثیرگذار و البته صاحب نظر در این زمینه شناخته خواهید شد.
معمولا دانشجویان دکتری در کنار فعالیت در سازمان‌های بزرگ مانند بانک‌ها و یا مراکز برنامه ریزی و بودجه‌بندی کشور، تدریس در دانشگاه‌ها را هم رها نمی‌کنند. پژوهشگر در مؤسسات تحقیقاتی و R&D و مشاور سیاست‌گذار در نهادهای دولتی برخی از موقعیت‌های شغلی هستند که در میان محصلان این رشته بسیار محبوب‌اند.
پردرآمدترین گرایش مهندسی صنایع یا همان گرایش مهندسی مالی یکی از آن رشته‌هایی است که معمولا تا مقطع دکتری خوانده می‌شود. این رشته با دید عمیقی که به دانشجو می‌دهد، توانایی ارائه الگوهای مناسب برای سرمایه گذاری و مدیریت ریسک را در ایشان ایجاد می‌کند.
نکات مهم در انتخاب گرایش
هر چند که گاهی دانشجویان بر اساس زمان مطالعه کنکور و دانشگاه مورد نظر دست به انتخاب رشته می‌زنند، اما در نظر گرفتن برخی از معیارها کار عاقلانه‌ای است. فاکتورهایی که در ادامه به شما معرفی می‌کنیم، بر اساس تجربه سال‌ها مشاوره به دانشجویان و بررسی نظرات و موقعیت کاری آن‌ها طراحی شده‌اند.
- تطابق با علاقه‌مندی‌ها و توانمندی‌ها: پیش از انتخاب رشته و خصوصا در مقطع ارشد و دکتری برای انتخاب گرایش مهندسی صنایع، معمولا به درک خوبی از شخصیت و مدل فکری خود رسیده‌اید. درنتیجه باید با توجه به نوع دروس هر گرایش و آینده کاری آن، دست به انتخاب بزنید. برخی رشته‌ها بیشتر با اعداد و تحلیل‌های مالی سروکار دارند، برخی دیگر مانند مدیریت پروژه بیشتر با زمانبندی و کار با آدم‌ها جلو می‌روند.
- بررسی بازار کار: بهتر است پیش از انتخاب نهایی 2 سوال اساسی را از خود بپرسید. این 2 سوال راهنمای خوبی برای جایگاه شغلی شما در آینده خواهند بود. کدام گرایش‌ها در حال حاضر تقاضای بیشتری در صنعت دارند؟ آیا گرایش انتخابی امکان کار در خارج از کشور را فراهم می‌کند؟ بسیاری از رشته‌ها برای مهاجرت اصلا گزینه مناسبی نیستند.
- امکان ادامه تحصیل و مهاجرت: برخی گرایش‌های تحصیلات تکمیلی مهندسی صنایع مانند مهندسی مالی یا لجستیک برای مهاجرت تحصیلی جذاب‌ترند. این رشته‌ها به خاطر ماهیت جهان شمول و مفاهیم عمیقی که در مدیریت دارند، در همه جای دنیا به صورت یکسان اجرا می‌شوند؛ در نتیجه در خارج از کشور موقعیت‌های شغلی خوبی برای فارغ التحصیلان فراهم خواهند کرد. همچنین این سوال هم اهمیت دارد که دانشگاه‌های خارجی چه گرایش‌هایی را پوشش می‌دهند؟ به همین خاطر بهتر است درباره بهترین گرایش برای مهاجرت اگر قصد ادامه زندگی در خارج از ایران را دارید، بیشتر مطالعه داشته باشید.
نتیجه گیری
رشته مهندسی صنایع با دارا بودن گرایش‌های متنوع در مقاطع مختلف تحصیلی، انعطاف‌پذیری بالایی برای دانشجویان فراهم می‌کند تا با توجه به توانمندی‌ها، علایق و چشم‌انداز شغلی خود مسیر مناسبی را انتخاب کنند. انتخاب آگاهانه و هدفمند گرایش، می‌تواند به شکل‌گیری یک آینده‌ی حرفه‌ای موفق و رضایت‌بخش منجر شود.
دروس گرایش های مهندسی صنایع به طوری طراحی و تنظیم شده‌اند که دانشجو اگر متمرکز و متعهد مطالعه داشته باشد، حتما نتیجه خوبی خواهد گرفت. همچنین از آنجایی که فعالیت در بازار جهانی و البته داخل ایران رو به رقابت شدیدی می‌رود، فراموش نکنید که مهارت‌های فنی به تنهایی کارساز نخواهند بود و تمام کارمندان و مدیرا نباید دید مدیریتی را در خود تقویت کنند.
درنتیجه و در یک کلام فارغ التحصیلان گرایش‌های مقاطع مهندسی صنایع به خوبی در این فضا می‌توانند ریسک‌های سازمان را کاهش داده و سرمایه‌ها را افزایش دهند. پس با تحصیل در این رشته دیگر نگرانی در رابطه با بازار کار نخواهید داشت و تنها نکته‌ای که باقی می‌ماند، کسب مهارت‌های مرتبط با رشته است.
اگر درباره انتخاب گرایش‌های تحصیلی مهندسی صنایع اطلاعات کافی ندارید و یا حس می‌کنید نیاز دارید که با مشاور در زمینه آینده کاری و دروس طول تحصیل صحبت کنید، بهتر است حتما سراغ سازمان‌های متخصص و حرفه‌ای برای دریافت مشاوره بروید.
همچنین تیم سرچینو متخصصان زیادی در حوزه مهندسی صنایع دارد. خدمات سرچینو در این حوزه شامل خدمات انجام پایان نامه صنایع مثل کمک کردن به دانشجو در پیدا کردن موضوع و همراهی در مراحل مختلف انجام پایان نامه است. جهت مشاوره در مورد انجام پایان نامه میتوانید فرم پایین صفحه را پر کنید تا متخصصین ما با شما تماس بگیرند.